De allerlaatste Uitgevlogen

Bursalen Bonaire - 2013

De nieuwe bursalen maken zich klaar om uit te vliegen. Stress dus. Maar zo ver van huis word je snel volwassen. Was ik drie jaar geleden nog bezorgd om Nikita, nu is zij bezorgd om mij. De Real Meal Revolutie uit de vorige column voerde mij namelijk naar een nog extremere manier om koolhydraten te vermijden. En dat vindt ze maar niks. Maar dat verhaal bewaar ik voor later, want voor de allerlaatste Uitgevlogen vroeg ik Nikita om een terugblik.

‘Het derde jaar heb ik als zeer leerzaam en positief ervaren. Ik heb stage gelopen in een jeugddetentie, een ervaring die ik niet had willen missen! Ik werd zo leuk en warm opgevangen door mijn collega’s en heb er veel geleerd. Niet alleen qua studie maar ook over mezelf. Ik heb grenzen leren aangeven en een andere kijk gekregen op mijn omgeving. Ook voel ik me niet meer buitengesloten of alleen, zoals ik de twee voorgaande jaren wel heb ervaren. Dat was voornamelijk op school, door de houding van medestudenten.

Het eerste jaar was het ergste. Uiteraard verlangde ik enorm naar huis. Misschien omdat ze op school deden aan een soort indirecte discriminatie. Dit kwam doordat ik anders dacht en anders reageerde, niet alle trends en gewoontes kende en natuurlijk ook door de afwezigheid van gezamenlijke jeugdervaringen. Uiteindelijk werd ik genegeerd want ik hoorde bij niet één groepje. Niet omdat niemand me mocht, maar meer omdat ik nergens een klik voelde. Wellicht was ik daar zelf ook schuldig aan. Inmiddels hoor ik nog steeds niet bij een groepje, maar ga wel met iedereen om.

Medestudenten zijn nu juist geïnteresseerd in mij en ook in Bonaire. Op mijn beurt vraag ik naar hun achtergrond. Ik ontmoet zo steeds meer mensen met een interessant levensverhaal. En iedereen is zichzelf. With age everything gets better and more simple, I guess. Maar die schoolcontacten gaan niet verder dan school. Alleen met het meisje waarmee ik de eerste twee jaar in de klas zat, ga ik na school soms ook om, al is zij het tegenovergestelde van mij. En natuurlijk mijn Marokkaanse buurvrouw. Zij is al wat ouder en heeft kinderen, maar ze is leuk en gezellig.

Nikita - moderne dochter

Nu het gemis aan vriendschappen sterker wordt, trek ik er vaker op uit. Naar een goed concert bijvoorbeeld. Ik zoek online naar de goedkoopste kaartjes. Dan spreek ik af met mijn eilandvrienden en -vriendinnen die inmiddels ook in Nederland wonen. Daar voel ik me het meest bij op mijn gemak. Sinds kort ben ik vrijwilligster in een dierenopvang. Na het schoonmaken mag ik lekker met de honden spelen. En ik kijk uit naar de zomervakantie, dan ga ik misschien met mijn vader naar Valencia. Dat wil ik al zo lang.

Nog één jaar dus. Maar dan? Mijn missie is jongeren helpen door middel van coaching en/of training om zichzelf verder te ontwikkelen. Maar dat kan op zoveel manieren,dat maakt het moeilijk om over mijn toekomst na te denken. Ga ik gelijk terug naar de eilanden of blijf ik hier om meer ervaring op te doen? Misschien nog een deeltijdstudie? Iets met kunst dan, want die functie in de gevangenis leek me super. Ik zie hier veel werk en ontwikkelmogelijkheden voor mezelf. Ach, I just go with the flow. I don’t fight the waves but let them show me the way.

De nieuwe bursalen doen er goed aan om niet uitsluitend te studeren, maar ook om er op uit te trekken en te genieten van alle mogelijkheden hier. Zoek aansluiting bij anderen door gemeenschappelijke interesses, sport of ga uit, spreek af met vrienden, bezoek attracties, popconcerten of verken Europa, zodat wanneer je terugkeert naar de eilanden niet baalt dat daar niet veel te doen is. Maar verlies nooit je doel uit het oog. Ik ken bijvoorbeeld

Nederlandse studenten die naar drank stinken tijdens de les. Als je te veel feest, kom je uiteindelijk thuis zonder diploma. Maar, je moet dan nog wel je schuld aflossen. Mocht je studie niet bevallen, dan kun je het beste zo snel mogelijk stoppen en eventueel een andere kiezen. Heb je problemen? Zoek hulp!

Ik ergerde me eerst best wel aan het Nederlandse gezeur hier over het weer, maar dat is zinloos. Het weer is hier vaak k*t. Accept it.

En als laatste, ga niet lopen stressen! Rennen voor het openbaar vervoer – terwijl je naar huis gaat- is dom, want een paar minuten later komt er weer een. Wat ik heb overgenomen hier is op tijd komen. En dat is een kwestie van op tijd vertrekken. Stick to your true self, maar ontwikkel jezelf wel. Exito!’

Column Om op te vreten

Nikita doet het goed. Errol heeft een baan. Het columnavontuur zit erop. Lieve lezers, masha danki voor jullie tijd en interesse. Wil je me blijven volgen? Super! Na de zomervakantie ga ik over van alles en nog wat bloggen. Het fijne is dat we dan onderaan de blog met elkaar in gesprek kunnen. Spannend, want die eerste blog gaat natuurlijk over mijn huidige dieetexperiment: Zero Carbs. Wat wordt het? Top, of de zoveelste dieetflop? Als je een mailtje stuurt naar info@bigbangexpress.com met als titel ‘blog volgen’, dan geef ik je een seintje zodra we online gaan met de nieuwe website. Tot dan!

Christel Cosijn, in: Amigoe, 23 juni 2016.

De Real Meal Revolutie

DRMR

Vaak kom ik ’s morgens op de boulevard andere ‘lopers’ tegen. Ik verdeel ze in twee categorieën: hardlopers en afvallers. De hardlopers zijn slank en pezig. Ze rennen lichtvoetig langs, gedreven door een innerlijk energie. De afvallers zijn niet slank. En ze bewegen ook niet bepaald lichtvoetig.
Opvallend is dat de grootste vetreserve in onze buik wordt meegedragen, als een kostbaarheid, zoals een baby, veilig in moeders buik. Hoewel mijn buffer minimaal is, ben ik toch geen hardloper. Of moet ik zeggen, nog geen hardloper? De afgelopen weken is mijn buik namelijk ‘zomaar’ wat platter geworden. Met ‘zomaar’ bedoel ik niet door het lopen.

Melchior Meijer

Melchior Meijer

Ik experimenteer al 40 jaar met voeding. Je herinnert je misschien nog wel mijn fruitdieetavontuur, waardoor niet mijn vet maar mijn spieren verdwenen. Ondanks mijn voornemen om nooit meer op dieet te gaan, ga ik toch weer voor de bijl. Iemand op de blog van medisch journalist Melchior Meijer gaf me namelijk de link naar De Real Meal Revolutie (DRMR).

Gelukkig vind ik bij Bruna Aruba nog een exemplaar. Ik kwijl nog net niet wanneer ik door de heerlijke recepten blader. Is dit het dieet waar ik 40 jaar naar heb gezocht? Ik hoor Nikita al zuchten: ‘Mam!’ Zij heeft me natuurlijk al die jaren zien worstelen. Zij gelooft in afvallen door bewegen, maar volgens mij zorgt beweging voornamelijk voor getrainde spieren. In elk geval moet en zal ik erachter komen hoe ik mijn gezondheid beter kan beïnvloeden. Ik koop het boek.

Tim Noakes

Professor Tim Noakes

DRMR beschrijft het bantingdieet. Het was heel lang een saai dieet totdat DRMR het hip maakte. Met haar onthutsende ontmaskering van de Westerse koolhydraatleugen veroverde het bantingdieet in rap tempo Zuid-Afrika. Professor Tim Noakes, een van de Zuid-Afrikaanse auteurs, richtte zelfs een organisatie op om ook de aller armste te helpen gezonder te eten.

Met mijn suiker- en graanloze paleolifestyle was ik al een aardig eind op weg, dacht ik. Maar zetmeel blijkt een slimme wolf in schaapskleren. Zetmeel wordt namelijk direct omgezet in suiker. Peulvruchten en bepaalde knollen vallen in deze categorie. En brood, spaghetti, rijst, crackers, pannenkoeken, aardappel, pasteichi, chips en roti sorteren hetzelfde effect als taartjes, koek en snoepgoed. En jawel, ook hetzelfde als fruit. Ze maken je bloedsuikerspiegel instabiel.

Het bantingdieet bestaat eigenlijk uit drie lijstjes; een groen, een oranje en een rood lijstje. Het groene lijstje bevat dingen die ik onbeperkt mag eten: zoals vis, vlees en eieren, maar -verbazingwekkend genoeg- ook romige, vette dingen zoals slagroom, roomboter, roomkaas, dierlijke vetten, kokosolie, olijfolie, mayonaise, -ja echt!- en volle zuivel. Met noten en zuivel ga ik wat experimenteren. Als mijn lijf elke dag voldoende vet binnenkrijgt hoeft het niet langer dat voorraadje mee te sjouwen. Met een gratis platte buik als bonus! Van de oranje lijst mag ik af en toe wat, maar de rode lijst is uit den boze. Om de trek tussen de maaltijden te stillen mag ik een heerlijke zelfgemaakte vetrijke chocoladeshake, die er inderdaad voor zorgt dat ik urenlang geen hap meer door mijn keel krijg.

fat-ladies

De koolhydraatleugen

Professor Tim Noakes legt achterin het boek uit hoe we jarenlang door de voedselindustrie, de medische en de farmaceutische wereld zijn voorgelogen. Eigenlijk is al onze ellende begonnen na de Tweede Wereldoorlog, toen een aantal Amerikaanse politici nieuwe voedingsvoorschriften bedacht. Niet om gezonder te leven maar louter om de Amerikaanse boeren uit de crisis te helpen. Zonder onderzoek werden graan- en maïsproducten gepromoot en daarna deed de suikerindustrie er nog een flinke schep bovenop, of liever gezegd, er doorheen. Toen de voorverpakte bewerkte en gemanipuleerde voedingsindustrie op gang kwam, die beschikbaarheid wereldwijd mogelijk maakte, was de ramp compleet. Mensen werden op een Westers koolhydraatrijk dieet overal steeds dikker en zieker. Welvaartsziekten als diabetes, alzheimer, kanker, hartklachten en reumatische aandoeningen zijn het gevolg van deze koolhydraatleugen. Maar hoe maken koolhydraten ons dan ziek?

Koolhydraten, zo weet Noakes, veroorzaken ontstekingen en beschadigen de aderen, de hersenen, het spijsverteringssysteem en de lever. Cholesterol is een soort ‘repair kit’ en zet zich alleen vast op lekkende aderen, uitsluitend met de bedoeling het lichaam te beschermen. Cholesterol is dus niet de oorzaak van hartproblemen maar het gevolg van de ontstekingen die veroorzaakt zijn door hoge bloedsuikers. En hoge bloedsuikers worden veroorzaakt door overdoses koolhydraten.

Bantingrecept avocado

Wereldwijd Koolhydraten minderen

Dan wereldwijd koolhydraten minderen toch? Waar wachten we nog op?
Zolang de schijf van vijf wordt gepropageerd door regeringen en wordt gesponsord door de voedings- en farmaceutische industrie, kunnen we dat op onze broodbuik schrijven. Koolhydraten worden immers ook in producten gestopt waarin je ze niet zou verwachten. Ik sta daarom al jaren liever zelf in de keuken. Dan weet ik wat ik in mijn lijf stop.
En ik ben niet de enige. Kennis is macht. Als de consument massaal andere dingen eist dan ze wordt voorgeschoteld, wordt ze uiteindelijk op haar wenken bediend. Samen kunnen we het tij keren, zodra we begrijpen hoe.

In elk geval ga ik het zoveelste voedingsexperiment weer aan met mezelf. DRMR klinkt voor mij logisch en veelbelovend. Maar mocht je straks op de boulevard tòch een zachtjes gillende loopster tegenkomen, dan was dit DRMR-verhaal ook niet de hele waarheid. Wordt vervolgd.

Ps
Het avocado-tonijnrecept heb ik bedacht en daarmee won ik een spiraalsnijder op FB bij De Real Meal Revolutie.

Christel Cosijn, in Amigoe, 9 juni 2016.

Sterf als een held!

Prof. dr. H.J. Metselaar
Mijn vader riep zijn hele leven: ‘Ik doneer mijn lichaam later aan de wetenschap.’ En als zijn zes dochters dan – griezelend bij het idee van een aan stukjes gesneden vader – wat achteruit deinsden, kwam er opgewekt achteraan: ‘Jonge dokters moeten toch ook leren snijden?’ En hij meende het. Uiteindelijk stierf hij aan Alzheimer en kwam er niets van zijn donorvoornemen terecht. Hadden zijn nabestaanden toch anders beslist? Een verloren kans voor mijn vader om te sterven als een held. En voor de medische studenten om van hem te leren. Niet-verplicht donorschap is in mijn ogen dan ook een verkapte misdaad tegen de menselijkheid.

Donorregistratie op de eilanden

Het komt neer op melk en boter weggooien om de prijs kunstmatig hoog te houden in plaats van deze gratis weg te geven aan, ik roep maar wat, de voedselbank.
Bonairiaanse transplantatiepatiënten zoals Frank gaan naar Colombia. Daar zijn goede faciliteiten en ook veel donoren wordt beweerd. Of naar Nederland. Wordt donorregistratie op de eilanden een optie? En moet dit dan vrijwillig of verplicht? Het biedt perspectief als iedereen met een Nederlands paspoort, of in afwachting hiervan, gewoon automatisch donor zou zijn; een groter orgaanaanbod, kleinere wachtlijsten en een grotere kans op geslaagde transplantaties.

Verplicht donorschap: ja of nee?

In Nederland laait steeds weer de discussie op over het invoeren van een verplicht donorschap. Maar ondanks – of wellicht dankzij – de discussies verandert er niets. Donor worden is op eigen initiatief. Het donorcodicil is vervangen door registratie via internet. Ik zeg: ‘Gelijk doen!’ Want waarom denk je recht te hebben op een orgaan van een ander als die ander niet kan rekenen op jou?

Donororganen - Loesje
Misschien denk ik te simpel, maar wat is er echt op tegen om acht mensenlevens te kunnen redden met je hart, twee nieren, twee longen, je lever, je alvleesklier en je dunne darm? Gemiddeld gaan er van één donor drie organen naar een patiënt, er komt heel wat kijken bij een transplantatie. Bovendien is de kans om daadwerkelijk te kunnen doneren vrij klein. De kans dat je een donor nodig hebt is vele male groter. Bizar dat als het anders was afgelopen met Frank, hij het leven had kunnen redden van iemand anders.

Wachtlijsten

In Nederland zijn de wachtlijsten gigantisch, want meestal zijn donoren mensen die op Intensive Care overlijden. Zoals bij Frank bijna gebeurde door het uitblijven van een donorlever. Tijdens de slopende weken op nummer één van de wachtlijst bleef het akelig stil. Tot twee keer toe gaven de artsen hem 0% levenskans. Dat sloeg bij iedereen in als een bom. Ook Nikita was behoorlijk overstuur. Onafgebroken aangemoedigd door zijn meiden en familie wisten de artsen het wonderbaarlijk genoeg toch steeds weer te rekken.

Lof voor prof. dr. Metselaar en zijn team in het Erasmus MC

Toen appte Nikita me: ‘Er is een lever!’ Toevallig was ze in Den Haag bij haar eilandfamilie. Ik zat met dik kippenvel en we huilden allemaal van geluk. Net als haar vader die ze even later sprak. Spannende uren tijdens de operatie. En alle uren daarna.
Alle lof voor prof. dr. Metselaar en zijn team! Deze specialist maakt zich al jaren hard voor meer leveronderzoek. Hij voorziet een grote toename van leververvetting.
Na de transplantatie steeg Franks levenskans direct van 0 naar 60%. Een paar dagen later ontwaakte hij uit zijn coma. Met nog een lange weg voor de boeg, groeit nu stilletje de hoop dat hij in juli toch zijn 43ste verjaardag kan vieren. Samen met zijn meiden, die nu weer even terug naar Bonaire zijn.

Er zijn helaas ook negatieve geluiden. Mensen hebben angst om al te worden ‘verdeeld’ voordat ze werkelijk dood zijn. Ik vraag Nikita hoe zij tegen het donorschap aankijkt.

Hi mam,

Ik ben nog geen donor, maar wil het wel worden.

Voordat oom Frank zo ziek werd was ik meer tegen dan voor. Vóór donorschap omdat ik andere mensen kan helpen, ik ben dan toch dood dus wat maakt het uit. Dat idee.

En tegen donorschap omdat er toch de gedachte speelt over de ziel en rust. Meer het spirituele gedoe, zo van ben ik wel ‘at peace’ als iemand anders iets van mijn lichaam heeft? En is mijn ziel dan wel vrij als ik dat doe, of ben ik dan een soort van ‘half stuck’ hier in deze wereld? Dat soort vragen gaan dan door mijn hoofd. Ze spelen nog steeds mee, maar ik heb nu van heel dichtbij meegemaakt hoeveel een donor kan betekenen voor een levende. Dit verandert wel een beetje mijn perspectief, al heb ik dus ook nog wel die andere gedachten. Maar ik wil wel donor worden.

Dat lijkt me fijn voer voor een diepgaand gesprek. En het lijkt me een discussie waard om BES-inwoners met een Nederlands paspoort eveneens de mogelijkheid te geven om zich te registreren. Voor de Digi-D-drempel valt vast wel een oplossing te bedenken.

Sterven als een held

Natuurlijk blijft het altijd zwaar om een dierbare te verliezen, maar ik griezel al lang niet meer bij het idee van donorschap. Want als anderen redden de laatste daad van je leven is, dan sterf je in elk geval als een held! Daarom bij deze mijn onuitsprekelijke dank aan alle donorhelden en donorhelden in spé ter wereld. En in het bijzonder onze dank aan de held van Frank!

Meer info vind je op www.transplantatiestichting.nl

Christel Cosijn, in Amigoe, 26 mei 2016.

Timer

Frank-Kelly-Nicole
Het is zwaarbewolkt en regenachtig op Bonaire. Om me heen wordt een aantal huisjes verbouwd en ik ben dolgelukkig dat het stof even neerslaat door de buien. Het dagje Klein Bonaire met Richelle schuift daardoor even op en dat is maar goed ook, want door de vakantie vergeet ik bijna mijn column. Tijd voor wat geheugentraining? Ik doe een digitale test. De uitslag adviseert me wat aan mijn concentratie te doen. Dat is geen verrassing voor een ADHD’er.

Een timer helpt altijd goed om me weer bewuster te worden van het verstrijken van de tijd. De eierwekker heeft allang plaats gemaakt voor mijn mobiele telefoon. Ik stel hem in op een uur en mompel in mezelf: ‘Nou Christel, laat maar eens zien wat jij allemaal kunt doen in een uur.’ Ik heb namelijk de neiging om alles door elkaar te doen, waardoor ik vergeet wat ik ging doen.

Dat gaat zo. Als eerste kies ik een taak waar ik consequent een hekel aan heb: het huishouden. Ik pak de stofzuiger, zet hem in de huiskamer. Dan valt mijn oog op een vlek op het kleed dat op de bank ligt. Die haal ik eraf en loop naar de wasmand om te kijken wat er nog meer gewassen moet worden. Onderweg kom ik langs de badkamer. De handdoek en het badmatje kunnen ook wel mee de was in en voordat ik het weet sta ik ineens de badkamer te boenen. Het wc-papier is bijna op dus ga ik op mijn bureau op zoek naar het boodschappenlijstje. Snel check ik de timer. Nog drie kwartier te gaan. Ik zet Facebook aan. Ik heb immers best al een kleine break verdiend, vind ik.

Totdat Frank erg ziek werd

donorregistratie

De eerste twee berichtjes verontrusten me direct. Ze gaan over Frank, de neef van Nikita’s vader. Toen Alex emigreerde naar Bonaire begon hij het avontuur bij Frank en Henk, zijn twee neven. Je kon hun bulderende lach al van ver horen. Als je de een zag, was de ander niet ver uit de buurt. Na hun studie in Nederland kwamen beide neven weer terug. Uiteindelijk bleef alleen Frank, die inmiddels ook kinderen had, definitief op Bonaire wonen. Natuurlijk tot grote vreugde van Nikita en Alex.

Totdat Frank vorig jaar ernstig ziek werd. Onderzoeken wezen uit dat hij een nieuwe lever nodig heeft. Inmiddels wacht hij in Rotterdam al maanden op een donor. Elk uur kan zijn laatste zijn. Daarom wenst Henk op Facebook dat zijn broertje maar snel de oude mag worden. Het andere bericht laat weten dat de dochters van Frank, inmiddels 15 en 10 jaar oud, ook zijn gearriveerd in Rotterdam. Samen met hun moeder Barbara. Eigenlijk zouden ze pas in juli naar Nederland gaan. Het leven van Frank hangt nu af van iemand die ooit zo nobel was, zichzelf als orgaandonor op te geven.

Bikini’s passen

Nikita - zeemeermin

Dan appt Nikita me. Ze was graag even langs gegaan in Rotterdam om haar nichtjes te steunen maar de kritieke toestand van Frank stond het niet toe. In plaats daarvan gaat ze dan maar bikini’s passen. Ze stuurt me foto’s en we bespreken de modellen totdat plotseling de timer afgaat. Oei! Helemaal vergeten! Onverstoorbaar app ik door. Contact met Nikita gaat immers altijd voor. En al helemaal voor die stomme huishoudklusjes.

Nikita_Rudy

Daarna klets ik even bij met Richelle die in de huiskamer bezig is aan onze nieuwste website. Haar benen jeuken enorm van het werken in de tuin. Als dank voor het omzagen hebben de twee ‘name trees’ haar een allergische reactie gegeven. Ik vertel haar over Frank en denk terug aan vroeger.
Toen Nikita werd geboren moest ik nog een paar maanden voor de klas staan totdat mijn contract was afgelopen. Frank en Barbara pasten toen een paar weken op haar. Stapeldol waren ze op Nikita en dat is nooit veranderd al hebben ze nu zelf twee dochters. Mijn gedachten gaan onwillekeurig naar Marlon die een maand geleden zijn zoon Kai van 16 achterliet. Zo verdrietig als kinderen zo jong al een ouder moeten missen. Errol zat ook nog maar amper op de middelbare school toen zijn vader overleed. Maar zo mag ik niet denken. En zo wil ik niet denken! Er is immers nog hoop. Op Facebook roep ik vrienden op om kaarsjes voor Frank te branden. Binnen no time zijn er tientallen reacties. Ik hou van Facebook.

De seconden tikken door

klok

In een uurtje kun je dus veel doen. Maar ook net zoveel laten. Als ik terugkijk op mijn concentratieboog was deze het langst tijdens mijn app met Nikita. Met een schuin oog kijk ik naar de timer. Nog twee minuten. De seconden tikken door. Heel rustig, alsof er niets aan de hand is aan de andere kant van de wereld, waar eveneens de seconden door tikken. Mijn timer kan ik opnieuw instellen. Die van Frank niet.

Ondanks dat ik wist dat de tijd bijna op was, schrik ik toch op van het geluid. Op naar het aardse leven: naar de stofzuiger en de wasmachine. De timer laat ik maar even voor wat hij is en steek wat kaarsjes aan. ‘God, heeft u misschien ook geheugentraining nodig? U bent namelijk een lever vergeten in Rotterdam!’

orgaandonatie.nu

Check je donorregistratie hier: www.donorregister.nl

Christel Cosijn, in Amigoe, 12 mei 2016.

Ikki’s eiland

Auke van der Berg - Ikki's eiland
Ik had zijn buurvrouw kunnen zijn en al 40 jaar naast hem kunnen wonen. Zo gezellig was onze eerste ontmoeting. In 2010 stuurde Auke van der Berg me via Facebook een vriendschapsverzoek. Ik meende in hem iemand uit Antwerpen te herkennen. Auke bleek geen Antwerpenaar maar een Fries. Dat had ik eigenlijk wel kunnen raden door zijn naam natuurlijk. Vorige keer toen hij op Bonaire was liepen we elkaar mis. De tijd vliegt, zeker als je Auke heet. Veel mensen willen wel in gesprek met hem, hun verhaal doen over wat er mis gaat op het eiland. Of juist goed. Door die ontmoetingen is Auke als een blok gevallen voor de Bonairiaanse bevolking. Dus komt hij steeds weer eventjes terug.

Met Auke van der Berg bij de Mona lisa

We hebben om half 6 afgesproken bij de Mona Lisa. Auke zit buiten aan een tafeltje met een Amstelbiertje. Zijn veelbesproken jasje hangt over zijn stoel. In plaats van tot 8 uur heeft hij maar tot 7 uur de tijd voordat hij weer naar de volgende bespreking moet.

Samen chillen op de kermis

Nikita en Errol

Monique brengt me een glas wijn en vraagt zoals gewoonlijk gelijk naar Nikita.
‘We skypten vanochtend even. Ze ging naar de kermis,’ zeg ik.
Auke en Monique schieten in de lach. Ze hadden blijkbaar een ander antwoord verwacht.
‘Ze gaat wel vaker naar een kermis. Even chillen met wat vrienden. Ze houdt van die sfeer. Dol op de botsautootjes en op van die Churros.’

Churros

Churros

Wie weet wat je je ongeboren kind al meegeeft via je genen, want ik herinner me die gefrituurde deegstengels nog uit de tijd dat ik in Zuid-Spanje woonde. De Spanjaarden kopen ze als ontbijt bij de Churrosstalletjes.

‘En op school gaat ze ook lekker, al vindt ze het jammer dat ze niet meer tijd overhoudt om af te spreken met haar vrienden. Errol heeft inmiddels een jaarcontract bij McDonald’s, dus het gaat heel goed met ze.’
‘Wat leuk! Komt ze na haar studie terug?’
‘Ze zei me: “Mam, de wereld verandert constant. Als je nu plannen maakt voor straks, dat werkt tòch niet. We zien wel.” Groot gelijk heeft ze. Laat haar maar lekker de wereld ontdekken. Met Pasen was ze naar Pal Mundo gegaan, een heel groot festival met Latin-Caribische muziekoptredens. Daar heeft ze het nog steeds over. En over de aanslagen in Brussel. Toen ze de dag daarop op Centraal Station in Amsterdam met vrienden had afgesproken, was het helemaal afgezet. Een paar politieagenten waren met een koffer of dergelijk bezig. “Nou, zei ze, toen zijn we gewoon snel de stad in gelopen. Er gebeurde verder niks, dus zo dodelijk was dat ding niet.”‘

‘O, mijn moeder, hoor!’

Skypen met Nikita

Ik moet altijd lachen om die Nikitiaanse uitspraken. Dat komt omdat ze vaak meerdere talen doorelkaar spreekt. Tijdens de ochtendskype zei ze me dat iemand getto kan zijn. Ik natuurlijk vragen wat dat is. Zegt ze: ‘Iemand die rondhangt met jongens met gouden tanden en zo.’
Ze ziet me lachen. ‘Nou, mam, als je nog meer wilt lachen, dan heb ik er nog een, maar die gaat over jou.’
‘O, wat dan?’ vraag ik gelijk nieuwsgierig.
‘Toen we met die hele groep bij Pal Mundo waren had je me toch zo’n lange app gestuurd?’
Ik knik. Niet dat ik het me nog herinner, maar ik stuur wel vaker een lange app.
‘Toen zei ik hardop: ‘O, mijn moeder, hoor.’ Natuurlijk wilden de anderen weten wat er was. Ik zei: ‘Zit ze me weer te mailen op de app!’ Nou, iedereen lag dus helemaal in een deuk.’
Wij ook. En lachend sluiten we af.

Ikki

Ook met Auke sluit ik lachend af. Ik heb geen idee hoe we die heerlijke wahoo hebben verorberd, want het duizelt me nu nog van de flarden levensverhalen die in hoog tempo over en weer over tafel vlogen.
Auke wordt uiteraard opgehaald door Ikki, de taxichauffeur waar de website met Aukes verhalen over Bonaire naar is vernoemd. Ikki ken ik als de vader van Yenchie, een oud-leerling van me. Ik hoor dat ze weer op het eiland woont en bij Gio’s werkt. Ik groet Ikki en neem afscheid van Auke met de uitnodiging om volgende keer een ijsje bij Yenchi te gaan eten. Hij drukt me nog snel een gesigneerd exemplaar van Buurvrouw in mijn handen, een bundel met zijn Nederlandse verhaaltjes en rijdt met Ikki de nacht in.

Sidney Josepha en Job Program

Sidney Josepha

Thuisgekomen lees ik Buurvrouw. Het doet me een beetje denken aan de Kronkels van Simon Carmiggelt. Observeren en beschrijven wat je links en rechts hoort en ziet. Dat doet Auke op Bonaire wel intensiever dan in Nederland. Dat valt me op. Misschien kunnen we het omdraaien en Nederland ook eens door Ikki’s ogen bekijken? Op de ‘Ikki’s eilandwebsite’ staan onder meer mooie interviews met Sidney Josepha van Job Program, Integrale Wijkaanpak en met twee deelnemers. Zij zijn terecht blij met deze geweldige kans op een normaal leven. Ik deel het Job Program interview op Nikita’s Facebook. Volgend jaar gaat ze voor stage iets met criminologie doen. Je weet maar nooit.

Ben je ook benieuwd naar de waarheid, over hoe het de Bonairianen sinds 10-10-10 nu werkelijk vergaat? Of wil jij ook je verhaal doen tegen Auke? Neem in dat geval zeker een kijkje op www.ikkiseiland.com.

Christel Cosijn, in Amigoe, 21 april 2016.

De invoering van Geluksdag

Het leven is een jungle! Maar wij zijn goede gidsen.

De week heeft zeven dagen. Een daarvan is een rustdag. Dit hebben we te danken aan de god van het scheppingsverhaal uit de Bijbel. Al eeuwenlang heeft de week nu zeven dagen, maar als het aan mij ligt komt daar snel verandering in.
[Read more…]

Bomgordeltje spelen

Aanslag Brussel

Klaarwakker spring ik dinsdagochtend rond 4 uur mijn bed uit en zet de computer aan. De avond ervoor had ik plotseling een zwart beeldscherm en schakelde hij zichzelf uit. Hij doet het weer. Opgelucht voer ik een scan uit en haal ondertussen mijn mail op. De nieuwsbrief van de Volkskrant ontploft vol in mijn gezicht: ‘Doden en gewonden bij explosies Brussels airport.’ Mijn maag keert zich om bij de gruwelijke beelden. Ik groeide namelijk op aan de Belgische grens. De vertrekhal van Zaventem is onherkenbaar verminkt. Mijn herinneringen aan flarden gereten en bezaaid met stukken plafond en onschuldige slachtoffers.

Destructie als hoogste levensdoel

Begrijpen doe ik het nog niet. Immers, hoe kun je destructie als hoogste levensdoel zien? Hoe kun je je broer zichzelf laten opblazen, maar zelf op het nippertje je bomgordel afdoen? Dat deed Salah Abdeslam. Na die Parijse aanslag houdt hij zich bijna vier maanden verborgen. Op het laatste schuiladres woont een oude vrouw. De politie vindt het uiterst verdacht dat zij zoveel pizza eet. En bingo. Ze hebben hem. Vermoedelijk schrikt hij nu elke nacht wakker uit een nachtmerrie, over 70 stokoude maagden die hem met stapels pizza’s achterna zitten. Maar deze terroristen waren toch ook ooit kinderen? Gewone kinderen, zoals mijn buurjongetjes bijvoorbeeld.

Kinderen apen ouderen na

‘I’m gonna get you!’ roept mijn buurjongetje tegen zijn hond Puja. Met een soort houten geweer stormt hij van de porch af de tuin in. ‘Rakketakkataa.’ Meedogenloos knalt hij Puja neer die verbaasd begint te kwispelen. Spelen helpt kinderen dingen verwerken die ze in het dagelijks leven meemaken. En ze oefenen in het meester worden van bepaalde situaties voor in hun latere leven.
Zodra het buurjongetje uit het andere huis verschijnt, laat hij Puja met rust. Wat snappen honden immers van oorlogje spelen? Pief-paf-poef klinkt het door de tuinen. Door het gaas dat hen scheidt schieten ze op elkaar. Tijdens een staakt-het-vuren delen ze gebroederlijk chipjes met elkaar. Het lijkt wel een Jip-en-Janneke-verhaaltje. En wie houdt er nou niet van die twee ondeugende bengels?

Pip en Nikita

Nikita en Chip

Nikita was als kleuter ook dol op Jip en Janneke. Ze herkende de avonturen uit haar eigen leventje. In die tijd was ze al dikke maatjes met Chip. Als de moeders elkaar onverwachts tegenkwamen gingen de kinderen allebei helemaal uit hun dak. Chip sprong dan letterlijk op haar af en Nikita riep dan opgewonden: ‘Pip, Pippie!’ ’s Avonds voor het slapen gaan, als ik haar voorlas, veranderden Jip en Janneke dan ook automatisch in Pip en Nikita.

Nikita en Chip

Inmiddels woont Nikita al weer bijna 3 jaar in Schalkwijk, een allochtone buurt in Haarlem, vlak onder Amsterdam. Ze wisselt van gedachten en recepten met haar Marokkaanse moslim buurvrouw, terwijl Errol stoeit met haar zoontjes.
Ineens slaat mijn fantasie weer eens op hol. Zouden deze Nederlands-Marokkaanse kinderen elkaar ook beschieten met speelgoedgeweren? Of rennen zij, in kinderlijke onschuld, door de speeltuin tegenover hun huis, met een speelgoedbomgordel om hun middel?

Pal Mundo

Pal Mundo

Ik app Nikita en vraag haar om vandaag niet via Amsterdam te treinen. Drie uur later appt ze terug dat ze het nieuws voorbij heeft zien komen. Ze stuurt me een groot kloppend hart, ter geruststelling: ‘Heb uitgeslapen en nu aan schoolwerk. Morgen school en in het weekend Pal Mundo.’
Ik slik even. Pal Mundo is een mega Caribean Latin Festival, het grootste van Europa en duurt twee dagen. Duizenden mensen die in Rotterdam uit hun dak gaan bij opzwepende muziek en spetterende shows. En het is Pasen. De kern van het christendom. Zonder dood, begrafenis en opstanding geen Christus en dus ook geen Christendom. Rampscenario’s trekken in een flits aan me voorbij. Maar ik wil zo niet denken. Onze kinderen hebben recht op hun vrijheid.

Dapper app ik haar: ‘Laat je vooral niet weerhouden door een stelletjes eikels om leuke dingen te doen, maar wees voorzichtig.’
‘Ja, zeker blijf ik leuke dingen doen, mam. En twee vrienden gaan mee naar Pal Mundo.
‘Ik ben blij dat jullie chaperonnes hebben.’
‘Nou, die twee zie ik echt niet als chaperonnes.’ Drie smileys huilen van het lachen. ‘N. gaat maar één avond mee en D. kan goed dronken worden. Vorig jaar hebben L. en ik ons prima alleen gered.’
Met een lichte aarzeling tik ik terug: ‘Ja, maar de wereld is heel snel aan het veranderen momenteel.’
‘Ja en? Dat maakt nog steeds dat vrouwen voor zichzelf kunnen zorgen. Het gaat er nu niet om of je een man of vrouw bent. Iedereen is in gevaar.’
‘Ik denk meer aan Duitsland met Nieuwjaarsnacht. Geen respect voor Westerse vrouwen.’
‘Ja, snap ik, mam, maar we weten heus wel wanneer het foute boel is.’

En dat grote mensen de kinderen dan na gaan doen

Nikita_Chip_1

Ze heeft gelijk. Ik klik de Brusselse gruwelbeelden weg. Het is inmiddels licht geworden buiten. Mijn buurjongetje heeft zijn schooluniform aan en gaat naar school. Vanmiddag speelt hij weer oorlogje in de tuin, ver weg van echte oorlogen en terrorisme. Ik vraag me ineens af of mijn kleinkinderen later tegen elkaar zullen roepen: ‘Laten we bomgordeltje spelen!’
Stiekem bid ik dat kinderen blijven doen wat ze al heel lang doen. Gewoon pief-paf-poef spelen. Net alsof. En dat de grote mensen de kinderen dan gaan na doen.

Christel Cosijn, in Amigoe, 24 maart 2016.

CNN toont nieuwe beelden rampplek – 24 maart 2016 – 4.53

Pal Mundo Festival

Internationale Vrouwendag

Internationale Vrouwendag
Als ik naar Nikita kijk en haar leeftijdgenootjes, zie ik het ze nog niet doen, dat op de bres springen voor vrouwenrechten zoals 100 jaar geleden werd gedaan. Misschien willen ze nog wel een petitie ondertekenen die ergens rondgaat op de social media, maar dat mag niet meer dan een muisklik aan moeite kosten.

Dinsdag was het Internationale Vrouwendag, ooit ontstaan door westerse vrouwen die opkwamen voor kiesrecht en betere arbeidsvoorwaarden. Internationale Vrouwendag werd voor het eerst uitgeroepen door Clara Zetkin, in 1910, tijdens een internationale vrouwenconferentie van zo’n 17 landen in Kopenhagen. Vrouwen grepen elk jaar 8 maart aan om te demonstreren, totdat de Eerste Wereldoorlog hieraan een eind maakte. In de jaren zestig zorgden feministische bewegingen weer voor een heropleving en in 1978 werd het een officiële feestdag.

Keukenskype

Keukenskype

Regelmatig probeer ik door de ogen van onze jonge vrouwen naar de wereld te kijken, al de moeizame verworven vrijheden als doodnormaal ervarend. Je ziet immers alleen dat wat jezelf begrijpt. Nikita zit nu nog op school maar straks houden we een keukenskype. De bekende vrouw achter het aanrecht. Was dat niet waar de Dolle Mina’s een beetje dol van werden? Tegenwoordig worden vrouwen dol van andere dingen. Bijvoorbeeld van te veel keuzes hebben, zoals de dame die zich bij ons aanmeldde op Code5.nl.

www.code5.nl

Code5-schrijftraject

F. schreef: Ik weet niet wat ik wil met de rest van mijn leven. Ik heb veel meegemaakt, sommige dingen moet ik nog verwerken, maar ik ben klaar voor een nieuwe stap. Ik wil vooral spiritueel bezig zijn, met mijn hart.
Tijdens het 5-daagse Code5-schrijftraject dat anoniem en per e-mail verloopt, stel ik voornamelijk vragen. Leuke vragen die je fantasie prikkelen, maar ook vragen die je jezelf liever niet stelt. Vragen die je mee onder het oppervlak nemen, de diepte in. Om haar interesses te peilen vraag ik F. te reageren op een aantal fictieve vacatures. Ze kiest voor die van de jongerencoach. Ze houdt ervan om anderen te helpen, het liefst zou ze de hele wereld helpen, maar met jongeren is er een wederzijdse klik. Een prima keus voor nu.

Maar is dit ook een stap in de richting van haar ultieme toekomstwens? Op de vraag waar ze zichzelf over 10 jaar ziet in het leven, antwoordt ze: Na mijn ochtendmeditatie stap ik in mijn auto en rijd naar mijn eigen spirituele centrum om de eerste groep te verwelkomen.
Ik schrijf terug: Ja, laten we eens gek doen. We springen samen over de tijd heen en landen precies op de drempel van deze toekomstdroom: Jouw eigen spiritueel centrum. Op die dag heb je een afspraak met iemand die je laatst op een feestje hebt ontmoet bij je beste vriendin. Jullie klikken en hij wil serieus met jou in gesprek over het leegstaande pand dat hij heeft om je droom te concretiseren. Je gaat helemaal uit je dak.

Maar daar heeft hij wel informatie voor nodig. Hij wil bijvoorbeeld alles weten wat je hebt gevonden over marktonderzoeken op dit gebied en welke jij al hebt gedaan in de buurt, over de activiteiten, groepen en disciplines die je onderdak wilt bieden. Over de contacten die je al hebt gelegd en over de voorlopige toezeggingen. Met andere woorden, over de opbrengst van je toekomstige huurders. En over de hulp die je gaat inkopen om alles rond te krijgen en het centrum te laten draaien. Een klusjesman, een tuinman, een vervangster voor als jij er niet bent, een boekhouder en een schoonmaakster. En natuurlijk wil hij ook horen wat jij al hebt uitgezocht over financieringsmogelijkheden zoals subsidies, crowdfunding en investeerders in jouw branche. Een spiritueel centrum, zo concludeert hij, is immers een business, net als een supermarkt of fitnesscentrum; het product dat wordt aangeboden moet uiteindelijk de rekeningen gaan betalen.

De volgende dag mailt F. me terug: Christel, ik vind het wel super dat jij mij op deze manier inzichten geeft, waarbij je volgens mij geen onderdeel hebt overgeslagen. Je hebt mij hiermee behoorlijk de stuipen op het lijf gejaagd. Ik krijg al hoofdpijn als ik het lees! Jij hebt een bijzondere wijze van online-coachen. Je hebt veel in mij naar boven gehaald. Ook door mij te triggeren, soms te verbazen en soms te irriteren. Maar dit had ik nodig om erachter te komen, waar mijn kracht ligt. Jouw tweede alinea in je laatste mail was een eyeopener voor mij. Ik hoef niet op zoek naar dat spirituele centrum, want het zit in mij en ik ben een spiritueel centrum. Dat heb je mooi verwoord.

Aan het eind van de vierde dag weet F. precies wat ze wil gaan doen. Bovendien is ze zich nog beter bewust geworden hoe gezegend ze is met haar werk, sociale contacten en talloze activiteiten. Opgewekt claimt ze een domeinnaam en gaat er mee aan de slag. Over leven met je hart gesproken. Zo eindigt onze anonieme ontmoeting vol nieuwe inzichten en een duidelijk toekomstplan.
Straks Nikita eens peilen. Of ze überhaupt ooit heeft gehoord van Internationale vrouwendag. Zolang ze maar niet verandert in een Dolle Mina. Alhoewel.

www.code5.nl

No-Cure-No-Pay actie Code5.nl

In verband met Internationale Vrouwendag loopt er de hele maand maart een NO-CURE-NO-PAY-actie. Amigoelezers die zich aanmelden met ‘Amigoe’ krijgen deze maand een extra mooie deal. Lees verder op www.code5.nl.

Christel Cosijn, in Amigoe, 9 maart 2016.

Om op te vreten!

Column Om op te vreten
En hier zit ik dan achter mijn laptop. Lichtelijk beduusd. Want zo heb je anderhalf jaar alleen digitaal contact en zo heb je haar gewoon een hele week in 3D om je heen. Vandaag is Nikita aan boord van de Samur, een Siamese junk, om net als vroeger, een dagje mee te helpen met de toeristen. Dat geeft mij even ruimte om te schrijven. Vreemde maar mooie dagen achter de rug. Flarden van verleden en heden weven zich door elkaar tot een nieuwe dimensie.

Vrijdag stapt Nikita als eerste de TUI-trap af. Ze begroet haar wachtende eilandbroertjes Chip en Urs, haar vader, nichtje Kelly en ook Richelle. Dan loopt ze naar mij toe. We kijken elkaar aan. En dan ineens zijn haar armen om me heen. Ze begraaft haar gezicht in mijn hals. Ik voel haar even schokschouderen, streel haar zijdezachte lange haren en knuffel haar. Mijn meisje is weer thuis.

Eilandbroertjes Chip en Urs

Column Om op te vreten

De pasteichi’s op de airport hebben helaas niet op haar gewacht, dus wordt de koffer naar huis gebracht, hond Wolf plat geknuffeld, Nederland-bestellingen uitgedeeld en haar winterse out-fit verwisseld voor een tropische. Hoezo, een lange reis gehad? Op naar Playa! Er mag geen seconde worden gemist van deze kostbare week.

Bij Cuba Compagnie zitten Chip en Urs tegenover Nikita. Ze fluistert tegen me, wijzend op haar brothers-from-another-mother: ‘Eigenlijk vind ik dit nu het aller leukste.’ Ik slik even. ‘Ik begrijp helemaal wat je bedoelt.’ Het komt uit de grond van mijn hart. Je moeder en je vader heb je immers gewoon altijd al, maar eilandbroertjes, die zijn bijzonder. Hun onderlinge band is enorm hecht. Als het even kan zoeken ze elkaar op, live of via internet.

Tom-girls worden niet verliefd op dokters die Chip heten

Column Om op te vreten

Terwijl ik wrapvulling maak voor morgen op Klein Bonaire, flitst er ineens een herinnering door me heen. Op de Pelikaanschool zat het drietal bij elkaar in de klas. Bij juf Femke. Een fantastische leerkracht met oog en oor voor haar leerlingen. Femke was van de musicals. Ik ben vergeten welke rol Urs had, maar Chip was dokter. En de meisjes moesten een scène spelen waarin ze verliefd waren op dokter Chip. Ze moesten hem jammerend achterna lopen over het toneel. Nikita weigerde pertinent. Na het oefenen was ze dan ook steevast woest op de juf omdat ze toch MOEST.

‘Mam, Chip is mijn vriendje, daar kan je toch niet verliefd op doen! En hij is niet eens een echte dokter.’ Ze had helemaal gelijk, vond ik, maar wat konden we eraan doen? Belangrijk was dat haar ‘Nee, ik wil niet’, werd gehoord en dat de door haar aangegeven grenzen werden gerespecteerd. Zeker door volwassenen.
Samen een rollenspel spelen toverde altijd een lach op haar betraande snuitje, want ik overdrijf nu eenmaal graag. In dit geval speelde ik eerst juf Femke, die haar natuurlijk de klas uitstuurde naar juf Wilma, het hoofd van de school. Mam-juf-Wilma leerde Nikita dat ze het recht had haar grenzen aan te geven en dat oplossingen vaak in simpele dingen liggen. Ze kon de confrontatie aangaan of de situatie ontwijken. Nikita bedacht toen dat er weliswaar schoenen zonder veters bestonden, maar dat je die best even kon gaan zitten strikken op het toneel, toevallig precies op het moment dat iemand als dokter Chip voorbij komt.

Kamperen met je hele eilandfamilie

Column Om op te vreten

Voor het kampeerweekend op Slagbaai had ik een auto gehuurd, omdat mijn oude barrel het Washington Park vast niet heelhuids zou verlaten. Aan de ingang van het park waren onze medekampeerders direct herkenbaar aan hun uitpuilende achterbakken, afgedekt met matrassen. Het leek wel een volksverhuizing, want tot ieders grote vreugde, was bijna heel Nikita’s eilandfamilie compleet. Een heerlijk gezicht om ook de jongeren weer bij elkaar te zien in hun jeugdomgeving. Zwemmend, snorkelend, vissend, barbecueënd en pannenkoeken bakkend. Het beruchte Uno-kaartspel werd fanatiek gespeeld en natuurlijk kwam ook het dominospel tevoorschijn. En er werd onderling heel wat afgedold en gekroeld. Aan de stroom zelfgemaakte snacks leek geen einde te komen.

Geen wifi wel domino op Slagbaai

Column Om op te vreten

’s Nachts sliep ik buiten. Ik was niet de enige. Naarmate de maan ‘onderging’ werden er steeds meer sterren zichtbaar. De golven sloegen stuk op het strand onder me terwijl het universum zich laafde aan ons geluk.

Eten met haar eilandfamilie is Nikita’s top 1

Column Om op te vreten

Maar al schrijvend ontdek ik nu ineens een patroon in Nikita’s drukke vakantieschema: Eten! Alles draait om samen-zijn-en-eten-delen bij haar. En hoe meer van haar eilandfamilie ze om zich heen heeft als ze eet, des leuker ze het vindt. Ergens is dat niet zo bijzonder, want al eeuwenlang wisselen mensen die bij elkaar horen eten met elkaar uit. Samen eten schept een band. En te midden van al die verbondenheid van food&family is Nikita is een gezegend kind. Na deze week kan ze er weer helemaal tegenaan.

Een halve koffer met onverkrijgbaar lekkers

Column Om op te vreten

Ik ben ook benieuwd naar wat haar strooptocht langs de supermarkten gaat opleveren. Er is in elk geval nog veel plaats in haar koffer. Genoeg voor oude en nieuwe family&food-herinneringen. Nu snel terug de keuken in voor de hapjes op Klein Bonaire. Eigenlijk kan ik nauwelijks geloven dat Nikita echt meegaat morgen. Het was stil vandaag, weer zonder haar. Maar de overhoopgehaalde koffer spreekt gelukkig boekdelen. Wat mij betreft is Nikita zelf gewoon om op te vreten.

Column Om op te vreten

Christel Cosijn, in: Amigoe, 25 februari 2016.